Voor sociale wezens zoals wij mensen is goed kunnen communiceren cruciaal. Lezen, schrijven, spreken en luisteren zijn de vier basisvormen van communicatie. Ga maar na hoe veel tijd per dag je aan deze activiteiten besteedt.
Nog voor we ons hier maar bewust van waren hebben we leren spreken en als jong kind leerden we op school al lezen en schrijven.
Hoe vaak luisteren we nou eigenlijk echt naar iemand?
Maar wanneer hebben we ooit geleerd om echt te luisteren? Ons te verplaatsen in de ander, te begrijpen wat de ander voelt en de wereld door zijn ogen te bekijken? Om verstandelijk en gevoelsmatig begrip voor de ander te hebben?
Als we luisteren is in de meeste gevallen onze aandacht gericht op onszelf. We luisteren naar het verhaal van de ander, maar focussen ons op wat dit voor onszelf betekent. In een gesprek zijn we zelf aan het woord, of bereiden we ons voor op het antwoord dat we gaan geven.
We noemen dit ‘luisteren op niveau 1’ of ‘innerlijk luisteren’. We zijn bezig met onze eigen gedachten, gevoelens, conclusies en oordelen. Maar wat zegt dit nog over de ander?
Mensen bloeien op en groeien als je naar ze luistert
Mensen stellen zich open als er iemand echt naar ze luistert. Ze voelen zich veiliger en zekerder. Als iemand met zijn volledige aandacht bij je is, oprecht geïnteresseerd is in je verhaal en met je mee probeert te voelen, voel je je gezien en begrepen. Echt luisteren creëert een belangrijke basis voor vertrouwen.
Deze manier van luisteren noemen we ‘luisteren op niveau 2’ of ‘gericht luisteren’. Wie op niveau 2 luistert, concentreert zich op de ander. Niveau 2 is het niveau van belangrijke eigenschappen als empathie, samenwerking, creativiteit en innovatie.
Gericht kunnen luisteren is belangrijk, al gebeurt dat helaas maar heel weinig. Het goede nieuws is echter dat luisteren een talent is dat iedereen in meer of mindere mate bezit. Luisteren is daarbij een vaardigheid die getraind en ontwikkeld kan worden!
Luisteren doe je niet alleen met je oren
Luisteren gaat verder dan het registreren en begrijpen van de woorden van de spreker. Volgens experts maken onze woorden slechts 10% uit van onze communicatie (de verbale communicatie). 30% wordt gevormd door zaken als toon, tempo, intonatie en de pauzes die we kiezen (de paraverbale communicatie) en maar liefst 60% van onze communicatie vindt plaats via onze lichaamstaal (de non-verbale communicatie).
Goed luisteren doe je dus niet alleen met je oren. Je gebruikt je zintuigen om alle signalen zo goed mogelijk waar te nemen, te interpreteren en te gebruiken. Je luistert om te kunnen voelen en de betekenis te kunnen vatten, waarbij je je linker hersenhelft (inhoud), je rechter hersenhelft (gevoel) en je intuïtie (informatie die niet direct waar te nemen is) gebruikt.
Deze manier van luisteren noemen we ‘luisteren op niveau 3’ of ‘universeel luisteren’. Op dit niveau ontvang je informatie waarmee je de interactie met anderen kunt beïnvloeden.
Luisteren stelt je in staat anderen te beïnvloeden
Universeel luisteren stelt je daarmee in staat iemand te beïnvloeden. Door je echt in iemand te verplaatsen en te proberen te voelen wat hij voelt, geef je hem erkenning en voelt hij zich begrepen. Hiermee geef je hem in psychologische zin ruimte, en na fysiek overleven is psychologisch overleven de belangrijkste menselijke behoefte.
Hoe meer vertrouwen iemand heeft in jouw oprechte manier van luisteren, hoe kleiner het verschil wordt tussen wat er echt speelt en wat iemand er van bloot geeft. Hoe oprechter je luistert, hoe eerder iemand je zijn kwetsbaarste gedachten en gevoelens toevertrouwt.
Op deze manier kun je tot de kern komen van hetgeen er speelt en ben je in de positie om iemand in positieve zin te beïnvloeden in hoe hij om gaat met de zaken die spelen.
Je kunt echter enkel vanuit de juiste intentie beïnvloeden
Maar let op, luisteren is geen truucje dat je kunt toepassen om iemand naar jouw inzichten te beïnvloeden. Als je dat probeert, ben je puur aan het luisteren om zelf begrepen te worden en die ander naar jouw goeddunken te beïnvloeden. Dat is nu net niet het idee. De gedachte is juist dat je eerst de ander probeert te begrijpen, voordat je zelf begrepen wilt worden.
Beïnvloeden door luisteren werkt dus alleen als je eigen intentie oprecht is. Als dit niet zo is, dan is dat bovendien altijd zichtbaar aan de incongruentie in je communicatie. Uit onderzoek blijkt dat bij incongruentie in je communicatie 55% van de mensen af gaat op de non-verbale signalen, 38% op de paraverbale signalen en slechts 7% op de verbale signalen. De woorden die je spreekt hebben dus eigenlijk weinig invloed op hoe je echt overkomt, en een geveinsde intentie wordt snel herkend.
Als je iemand wilt beïnvloeden, vraagt dat dus allereerst dat je jezelf openstelt om beïnvloed te worden; de ander te begrijpen. Juist doordat jij je openstelt voor invloed, creëer je de mogelijkheid je cirkel van invloed te vergroten en anderen te beïnvloeden.
Maak je ontwikkeling zichtbaar! Geef je communicatieve vaardigheden een boost door beter te leren luisteren.
Wil jij je vaardigheden op het gebied van luisteren verder ontwikkelen? Probeer je de komende tijd dan eens meer bewust te worden van de manier waarop er in jouw omgeving wordt geluisterd. Bewustwording is de belangrijkste stap in ieder leerproces.
- Op welk niveau luister jij meestal als je naar anderen luistert?
- Is je aandacht gericht op de ander of op eigen gedachten, gevoelens of reactie?
- In welke mate let je op de paraverbale en non-verbale communicatie?
- Op welk niveau luisteren anderen in gesprekken?
- Wat valt je op in de gesprekken?
- Hoe is de loop van een gesprek? Reageert men oprecht op elkaar, of lijkt het gesprek meer een verzameling van monologen?
- Op welke niveaus vindt interactie plaats?
