Wie goed luistert - kan veel leren

Betekenis geven maakt immers dat het wiel niet telkens opnieuw hoeft te worden uitgevonden. Dit kan zowel praktisch van aard zijn: ‘Bij een rood stoplicht stop ik’, als meer fundamenteel: ‘Als ik boos word keuren mijn ouders (lees vanuit het kind: mijn omgeving) dit af. Ik kan dus maar beter nooit boos worden’.

Maar waar betekenis geven ons in onze jonge jaren zo goed helpt te leren, kan het ons op latere leeftijd juist enorm belemmeren. Want linksom of rechtsom, met het hele proces van betekenis-geven kom je hoe dan ook in je eigen koker terecht.

Niet de werkelijkheid zelf maar onze filter van ‘verzamelde betekenissen’ houden we (onbewust) voor de werkelijkheid. Zo leert een kind dat een paar keer is gebeten door een hond waarschijnlijk dat honden eng zijn. Maar zegt dit nu vooral iets over de ervaring en het filter van het kind, of over honden in zijn algemeenheid?

Zo ontwikkelen we een fictieve werkelijkheid waarop we onze keuzes en gedrag baseren en waarmee ons leren ook grotendeels stopt. We ‘weten’ immers al hoe de wereld in elkaar zit en menen (onbewust) niet de moeite onze werkelijkheid te heronderzoeken. Voor een rood stoplicht kun je maar beter stoppen, boos worden wordt niet geaccepteerd, en honden zijn eng.

Meer en meer belanden we in onze eigen ‘koker’. Onze eigen versmalde versie van de werkelijkheid.

Ook om deze reden leert een kind over het algemeen zoveel sneller dan een volwassene. Ze ‘weten’ nog niets en staan daarom overal voor open. In de wereld van het jonge kind is alles nog mogelijk, ze staan open voor de wereld en zuigen alles op als een spons. Er is nog geen koker.

Wil je veel leren? Dan is de uitdaging om buiten je ‘koker’ te denken. Hoe je dat doet? In ieder geval niet door de oplossing binnen je eigen koker te zoeken. ‘Complexe problemen kunnen zelden worden opgelost binnen dezelfde context als waarin ze zijn ontstaan’ zei Einstein al.

Hoe? Voornamelijk door te luisteren, naar anderen. Mensen met een andere koker dan jij… Juist door een ander perspectief kun je je koker verruimen en nieuwe werkelijkheden ontdekken. In mijn beleving is dit één van de belangrijkste succesfactoren van coaching, dat er een keer écht geluisterd wordt…

Maar écht luisteren, hoe doe je dat? Praten, lezen, schrijven. Allemaal vormen van communicatie waaraan in onze maatschappij bewust aandacht wordt besteed om ze te leren. Maar wanneer heb jij echt leren luisteren?

Helaas zitten we als we luisteren meestal ook nog in onze eigen koker. In plaats van echt open te staan voor wat de ander zegt en bedoelt, zijn we weer bezig met onze eigen mening en dus met onze eigen koker. Wat vind ík ervan? Ben ik het met het verhaal van de ander eens of niet?

Luisteren vanuit je eigen koker kan heel waardevol zijn, maar is in veel gevallen niet de beste keuze. Juist omdat je weer in je eigen koker zit is het leereffect niet optimaal. Daarnaast hebben mensen als ze communiceren over het algemeen de behoefte om begrepen te worden. Het verzoek aan jou als luisteraar is daarom vaak ‘begrijp mij vanuit mijn koker’ in plaats van ‘deel me alsjeblieft jouw koker.’

Een betere keuze is in veel gevallen om te luisteren met als eerste doel het volledig begrijpen van de ander. Onze primaire behoefte als we communiceren is immers begrepen worden. Daarnaast biedt deze manier van luisteren je een kans bij uitstek om jouw koker te verbreden en te leren. Je maakt hier de stap van ‘past dit binnen mijn koker’ naar ‘hoe ziet de ander dit en kan ik dit begrijpen?’

Dit verruimde begrip kun je vervolgens gebruiken om je eigen koker te onderzoeken en waar mogelijk te verbreden. Wie hier gericht mee aan de slag gaat merkt al snel het verbluffende effect van echt luisteren in communicatie. ‘Wie goed luistert kan veel leren.’

Meer lezen en leren over Luisteren en de verschillende niveaus die je hierin kunt hanteren? Download dan gratis de hand-out ‘Luisteren als Coach’ die we ook gebruiken in onze opleiding Professional Coaching & Leiderschap.