Emoties, niet woorden, - vertellen het verhaal
Op 21 juli 2014 gaf minister Frans Timmermans een speech voor de VN Veiligheidsraad. De Minister van Buitenlandse zaken hield de speech vier dagen na de vliegramp in Oekraïne waarbij 298 mensen omkwamen, waarvan 194 Nederlanders.
De speech ontvangt zowel in binnen- als buitenland ongekend veel lof. Zo is de speech op Youtube meer dan 1.000.000 keer bekeken en op Social Media al tienduizenden keren gedeeld. Ook op internationaal niveau trekt de speech veel aandacht. 'Luister naar de speech van Timmermans', aldus Bill Clinton.
Wat maakt nu dat juist deze speech zoveel lof krijgt? Er zijn immers vele andere speeches over de vliegramp gegeven, waaronder speeches van niet minder bekende - en zeer waarschijnlijk niet minder betrokken - kopstukken als koning Willem Alexander en premier Rutte.
In de media worden hiervoor verschillende redenen genoemd. Onder andere het vlekkeloze Engels, de uitstekende opbouw, en de goede combinatie emotioneel/tastbaar/call-for-action worden als belangrijke redenen aangedragen.
Het is in mijn beleving vooral de emotie die het verhaal – letterlijk en figuurlijk - maakt. Natuurlijk dragen elementen als goed Engels, de juiste inhoud en een krachtige opbouw bij, maar maken die dat een speech in enkele dagen wereldbekend wordt? De emotie is hier als je het mij vraagt de belangrijkste oorzaak voor.
Communicatie gaat namelijk niet zo zeer om wat je zegt (verbaal), maar vooral om hoe je het zegt (non-verbaal en paraverbaal). Uit onderzoek blijkt dat onze communicatie slechts voor 10 procent wordt bepaald door onze woorden, dus door wat we zeggen. De overige 90(!) procent wordt bepaald door hoe we het zeggen. (Lees meer).
Voor wie de speech bekijkt zal duidelijk zijn dat Timmermans niet alleen met zijn hoofd maar vooral ook met zijn hart spreekt. Naast de inhoudelijke verantwoordelijkheid en rol die hij als Minister van Buitenlandse zaken vervult en de boodschap die hij op dit niveau verkondigt (ratio, rede, woorden) raakt hij een heel ander niveau…
Hij maakt de gehele gebeurtenis persoonlijk, en vraagt ook de rest van de aanwezigen dit te doen. Timmermans is, los van zijn rol als Minister van Buitenlandse Zaken, als persoon zichtbaar geraakt door de gebeurtenissen. Hij vraagt de aanwezigen hetzelfde te doen (2:49).: Stel je als man, vrouw, vader of moeder eens voor…
Juist deze houding is ongekend en maakt dat mensen op emotioneel niveau aanhaken. In de Nederlandse politiek, maar ook in onze cultuur is het niet gebruikelijk je emoties dusdanig te uiten. Maar juist dit maakt de speech krachtig. Met de emotie spreekt Timmermans het gedeelte in onze hersenen aan dat verantwoordelijk is voor zaken als vertrouwen, loyaliteit en saamhorigheid. Dingen waar juist nu behoefte aan is.
Doordat Timmermans zich richt op wat hem in zijn hart raakt, kunnen mensen aanhaken die hetzelfde voelen. Zijn emotie is onze emotie, zijn verhaal wordt ons verhaal. Dit benoemt hij zelf ook letterlijk in een reactie op Facebook: “Ik heb getracht mijn gevoelens over deze tragedie, die ons land in het hart trof, op papier te zetten. Velen van u laten mij nu weten dat onze gevoelens overeen komen”. “ Hij brengt dus onder woorden, wat wij voelen.
Maar waaraan ‘zie’ je nou dat dit verhaal zo emotioneel is? Het emotionele komt zoals gezegd niet alleen tot uiting in de woordkeuze, maar vooral ook in de manier waarop deze woorden worden gebracht. Het ‘hoe’.
De ‘hoe’ komt tot uiting in een paraverbaal gedeelte en een non-verbaal gedeelte. De paraverbale communicatie (30% van de totale communicatie) wordt gevormd door zaken als toon, tempo, intonatie en de pauzes die we kiezen. De non-verbale communicatie (60%) vindt plaats via onze lichaamstaal. Denk hierbij aan zaken als mimiek (alle signalen in het gezicht) handbewegingen en algemene lichaamshouding.
Kun jij de verschillen opmerken tussen de meer zakelijke/feitelijke gedeeltes in de speech (bijv. 1:50) en de emotionele (bijv. 2:49)? Wat zie je gebeuren met de mond? Wat doen de handen? Wat zie je in de ogen? Hoe is de houding van de schouders? Wat valt je op aan de toonhoogte, kracht van de stem en ingelaste pauzes? En misschien nog wel het belangrijkste: kun je zien waar de aandacht van de minister zit? Praat hij vanuit zijn hoofd, of vanuit zijn hart? Het antwoord op de laatste vraag maakt deze speech zo treffend.
Een prachtige speech in een bizarre situatie.
‘In het donker schijnen de sterren…’
